ބޭރުފައިސާގެ ޤާނޫނު ތަންފީޒުވުމާއެކު، ރަސްމީ ރިޒާވުން ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ކުރެވުނު ޚަރަދު، ވޭތުވެދިޔަ އަހަރާ އަޅާބަލާއިރު 60 އިންސައްތަ އިތުރުވެފައިވާކަމަށް މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީ (އެމްއެމްއޭ) އިން ހާމަކުރައްވައިފިއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަނިޓަރީ ސިޔާސަތު ނުވަތަ ފައިސާއާބެހޭ ސިޔާސަތު އެކުލަވާލައި ތަންފީޒުކުރުމަކީ އެމްއެމްއޭގެ މައިގަނޑު އެއް މަސްއޫލިއްޔަތެވެ. މި ސިޔާސަތު ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި މަރުކަޒީ ބޭންކުން މިދިޔަ އަހަރު ތެރޭގައި އަޅުއްވާފައިވާ ފިޔަވަޅުތައް ހިއްސާކުރައްވަމުން، ރަސްމީ ރިޒާވަށް އެދެވވޭ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައިވާކަމަށް އެ ބޭންކުން ފާހަގަކުރައްވައިފިއެވެ.

ރަސްމީ ރިޒާވަކީ ކްރެޑިޓް ރޭޓިންގ އެޖެންސީތަކުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކްރެޑިޓް ރޭޓިންގ ކަނޑައެޅުމުގައި ރިޢާޔަތްކުރާ މުހިންމު މިންގަނޑެއްކަމަށާއި، ރާއްޖޭގެ ރިޒާވް އެކަށީގެންވާ މިންވަރެއްގައި ހިފެހެއްޓުމަކީ މުހިންމުކަމެއްކަމަށް އެމްއެމްއޭއިން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. މަރުކަޒީ ބޭންކުން ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި، ކޯވިޑް-19 ގެ ބަލިމަޑުކަމަށްފަހު، ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާޢަތް މަޑުޖެހި، ބޭރުފައިސާގެ އާމްދަނީއަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރި ނަމަވެސް، 2021 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ފަތުރުވެރިކަން ކުރިއަރައި، އާމްދަނީ އިތުރުވެފައިވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މިކަމުގެ ސަބަބުން ރިޒާވަށް އެދެވޭ ބަދަލެއް ނައިސް، ރުފިޔާގެ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަށް އޮތް ޕްރެޝަރު އިތުރުވެ، ޑޮލަރުގެ އަގު އުފުލިގެން ދިޔަކަމަށް އެމްއެމްއޭއިން ފާހަގަކުރައްވައިފިއެވެ.

ކޯވިޑް-19 ގެ ބަލިމަޑުކަމަށްފަހު ރަސްމީ ރިޒާވް ދަށްވަމުން ދިޔަކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މަރުކަޒީ ބޭންކުން ހާމަކުރެއްވި ގޮތުގައި، 2022 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ތެލަށް ކުރާ ޚަރަދު އިތުރުވެފައިވެއެވެ. އަދި ބޭރުފައިސާ ވިއްކުމުގެ ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ބޭރުފައިސާ ވިއްކި ނިސްބަތް 2022 ވަނަ އަހަރު 33 އިންސައްތައިގައި ހުރި ނަމަވެސް، މިދިޔަ އަހަރު އެ އަދަދު 49 އިންސައްތައަށް އަރާފައިވާކަމަށް އެމްއެމްއޭއިން ހާމަކުރައްވައިފިއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ކުންފުނިތަކަށް ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް ވިއްކާ ޑޮލަރު އިތުރުވުމާއި، އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކާއި އާންމު ރައްޔިތުންގެ ބޭނުންތަކަށް ވިއްކާ ޑޮލަރު އިތުރުވެފައިވާކަންވެސް އެމްއެމްއޭއިން ފާހަގަކުރައްވައިފިއެވެ.

މި ކަންކަމުގެ ސަބަބުން، 2021 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ރިޒާވް ދދަށްވަމުން އައިސް، 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެންބަރު މަހު ރަސްމީ ރިޒާވް 371.2 މިލިއަން ޑޮލަރަށް ވެއްޓުނުކަންވެސް އެމްއެމްއޭއިން ފާހަގަކުރައްވައިފިއެވެ. ދައުލަތުގެ ރިޒާވް ދަށްވުމާއެކު، ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ޤައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތުން ދަރަނި އިތުރުވެ، މިދިޔަ ދެތިން އަހަރު ތެރޭގައި ސަރުކާރަށް ބޭރުން އެހީ ހޯދުމަށް ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވިކަމަށްވެސް އެމްއެމްއޭއިން ހާމަކުރައްވައިފިއެވެ.

ދައުލަތުގެ ރިޒާވް މިހާ ބޮޑަށް ދަށްވެފައިވަނިކޮށް، މިކަން ހައްލުކުރުމަށް އެމްއެމްއޭއިން އެޅުއްވި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރަސްމީ ރިޒާވް އިތުރުވެފައިވާކަމަށާއި، އެގޮތުން މިދިޔަ ޖޫން މަހުގެ ނިޔަލަށް އެ އަދަދު 832.4 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އިތުރުވެފައިވާކަމަށްވެސް އެމްއެމްއޭއިން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ރަސްމީ ރިޒާވަށް އެދެވޭ ބަދަލުތަކެއް އައުމާއެކު، ބޭރުގެ ރޭޓިންގ އެޖެންސީތަކުން އެންމެ ފަހުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ދީފައިވާ ކްރެޑިޓް ރޭޓިންގވެސް ވަނީ ބަދަލެއް ނުގެނެސް ދަމަހައްޓާފައެވެ. އަދި ރިޒާވްގައި ހުރި މިންވަރު އިތުރުވުމުގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެއިން ދައްކަންޖެހޭ ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ކުރާ ޚަރަދުތައް އިތުރުވެގެން ގޮސްފައިވާކަން އެމްއެމްއޭގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.

ރިޒާވް އިތުރުވުމަށް މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި މަގުފަހިވެފައިވަނީ އަންނަނިވި ސަބަބުތަކާ ހުރެއެވެ:

ފަތުރުވެރިކަމުން ލިބޭ ބޭރުފައިސާގެ އާމްދަނީ އިތުރުވުން
ބޭރުފައިސާއާ ބެހޭ ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރުން
ސާކް ފްރޭމްވޯކްގެ ދަށުން ރިޒާވް ބޭންކް އޮފް އިންޑިއާއާއެކު ސޮއިކޮށްފައިވާ ކަރަންސީ ސްވޮޕް އެއްބަސްވުން
އަހަރުން އަހަރަށް ދިވެހިރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ އަދަދު އިތުރުވަމުންދާއިރު، މިދިޔަ އަހަރު ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބުނު ބޭރުފައިސާގެ އާމްދަނީވެސް ވަނީ އިތުރުވެފައެވެ. މީގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، މި އަހަރުގެ ޖުލައި މަހާ ހަމައަށް ލިބުނު ބޭރުފައިސާގެ އާމްދަނީ، މިދިޔަ އަހަރާ އަޅާބަލާއިރު 30 އިންސައްތަ އިތުރުވެފައިވާކަން މަރުކަޒީ ބޭންކުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.

ބޭރުފައިސާގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރާ ޑޮލަރުގެ 90 އިންސައްތަ ވިއްކަމުން ދަނީ އެމްއެމްއޭއަށެވެ. މީގެ ތެރެއިން 50 އިންސައްތަ ބޭނުންކުރެވެނީ ރިޒާވް ހަރުދަނާކޮށް، ދަރަނި އަދާކުރުމާއި އަސާސީ ބޭނުންތަކަށްށް ތަކެތި ގަތުމަށެވެ. އަދި 40 އިންސައްތަ ކޮންމެ ހަފުތާއަކުވެސް ބޭންކުތަކަށް ވިއްކަމުން ދަނީ ވިޔަފާރިތަކަށް ދޫކުރުމަށެވެ. މި އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހު ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރަން ފެށުމާއެކު، ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރި ޑޮލަރުގެ ތެރެއިން އެމްއެމްއޭއަށް 247.2 މިލިއަން ޑޮލަރު ލިބިފައިވާކަމަށް މަރުކަޒީ ބޭންކުން ހާމަކުރައްވައިފިއެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ދައުލަތުން ދަރަނިތައް އަދާކުރުންވެސް ވަނީ އިތުރުވެފައެވެ. މި އަހަރުގެ ޖުލައި މަހުގެ ނިޔަލަށް ދަރަނި އަދާކުރުމަށް އެކަނި 212.6 މިލިއަން ޑޮލަރު ރިޒާވުން ޚަރަދުކޮށްފައިވެއެވެ. މިއީ މިދިޔަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތއްދަތުގައި ކުރެވުނު ޚަރަދާ އަޅާބަލާއިރު 60 އިންސައްތަ އިތުރު އަދަދެކެވެ. ތެލާއި، ކާބޯތަކެތި އަދި ބޭހާއި މެޑިކަލް އިކުއިޕްމަންޓް އެތެރެކުރުމަށްޓަކައި ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަން (އެސްޓީއޯ) އަށް މި މުއްދަތުގައި 274.3 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ވިއްކާފައިވާކަމަށްވެސް މަރުކަޒީ ބޭންކުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.

މަރުކަޒީ ބޭންކުގެ އަމާޒަކީ ބޭރުފައިސާގެ ޤާނޫނުގެ ތެރެއިން ލިބޭ ބޭރުފައިސާއިން ބޭންކުތަކަށް ވިއްކާ ޑޮލަރުގެ ނިސްބަތް 50 އިންސައްތައަށް އިތުރުކުރުމެވެ. މި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ ބޭރުފައިސާގެ ރިޒާވް އިތުރުވެވެ، އިޤްތިޞާދީ ހަރުދަނާކަން އިތުރުވާނެކަމަށް އުންމީދުކުރެވެއެވެ.

އެހެންކަމުން ބޭރުފައިސާގެ ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމާއި، ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާ ކުރިއެރުމާއެކު ރާއްޖޭގެ ރަސްމީ ރިޒާވަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް، ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދުތައް އިތުރުވެފައިވާތީ، ރިޒާވް ހަރުދަނާކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށް އިތުރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަންޖެހޭކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މަރުކަޒީ ބޭންކުން އަޅަމުންދާ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ސަބަބުން ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ހާލަތު އިތުރަށް ރަނގަޅުވެ، ބޭރުފައިސާގެ ރިޒާވް އިތުރަށް ހަރުދަނާވާނެކަމަށް އުންމީދުންމީދުކުރެވެއެވެ.