ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖިނާއީ ކޯޓު (އައިސީސީ)ގެ ހަތަރު ފަނޑިޔާރަކާ ދެކޮޅަށް އެމެރިކާގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕްގެ އިދާރާއިން ފިޔަވަޅު އަޅައިފިއެވެ. މި ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް ނިންމާފައިވަނީ އިސްރާއީލުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ ހައްޔަރުކުރުމަށް އައިސީސީން ކޮށްފައިވާ އަމުރާއި، އަފްޣާނިސްތާނުގެ ހަނގުރާމައިގައި ބައިވެރިވި އެމެރިކާގެ ސިފައިންގެ އަމަލުތައް ތަޙުޤީޤުކުރުމަށް އެ ކޯޓުން ނިންމި ނިންމުމާ ގުޅިގެންނެވެ.
ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ނިންމާފައިވާ ފަނޑިޔާރުންނަކީ ޔުގާންޑާގެ ސޮލޮމީ ބަލޫންގި ބޯސާ، ޕެރޫގެ ލޫސް ޑެލް ކާމެން އީބާންޔޭސް ކަރޭންސާ، ބެނިންގެ ރެން އަޑޭލާއީޑް ސޯފީ އަލާޕީނީ ގާންސޫ އަދި ސްލޮވީނިޔާގެ ބެޓީ ހޯލެހްރެވެ. މި ކަން އިޢުލާނުކުރެއްވީ އެމެރިކާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު މާކޯ ރޫބިޔޯއެވެ.
ރޫބިޔޯ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، މި ފަނޑިޔާރުން ވަނީ އެމެރިކާއާއި އިސްރާއީލާ ދެކޮޅަށް ސާބިތުނުހިފޭ ތުހުމަތުތަކެއްގައި ޤާނޫނާ ޚިލާފު ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅުއްވާފައެވެ. އަދި އައިސީސީން ދަނީ އެމެރިކާއާއި އެމެރިކާގެ އެކުވެރި ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުންނާ ދެކޮޅަށް ތަޙުޤީޤު ހިންގައި، ދަޢުވާކޮށް، ޝަރީޢަތް ކުރެވޭނެ ކަމަށް ވަކާލާތު ކުރަމުންނެވެ.
އައިސީސީން މި ފިޔަވަޅުތައް ކުށްވެރިކޮށް، މިއީ އެ ކޯޓުގެ ޝަރުޢީ މިނިވަންކަމަށް އަރައިގަތުމުގެ އަމަލެއް ކަމަށާއި، އެތައް މިލިޔަން ބައެއްގެ ޙައްޤުތައް ޙިމާޔަތްކުރުމަށް އެ ކޯޓުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަށް ހުރަސް އެޅުމުގެ ގޮތުން ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއް ކަމުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
އައިސީސީއަކީ ޤަތުލުޢާންމުތަކާއި، އިންސާނިއްޔަތާ ޚިލާފު ކުށްތަކާއި ހަނގުރާމައިގެ ކުށްތައް ތަޙުޤީޤުކުރުމަށް 2002 ވަނަ އަހަރު ޤާއިމުކުރެވުކުރެވުނު ކޯޓެކެވެ. އެމެރިކާއާއި ޗައިނާ، ރަޝިޔާ އަދި އިސްރާއީލަކީ މި ކޯޓުގެ މެންބަރު ޤައުމުތަކެއް ނޫނެވެ.
މި ހާދިސާއާ ގުޅިގެން ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގެ ތަފާތު ފަރާތްތަކުން އެކި ގޮތްގޮތަށް ޚިޔާލު ފާޅުކޮށްފައިވެއެވެ. ބައެއް ފަރާތްތަކުން އެމެރިކާގެ މި ފިޔަވަޅުތައް ފާޑުކިޔާފައިވާއިރު، އަނެއްބައި ފަރާތްތަކުން އެމެރިކާގެ ނިންމުމަށް ތާއީދުކޮށްފައިވެއެވެ. މި މައްސަލައިގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނާއި އުސޫލުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް، ހުރިހާ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރެވޭނެ ގޮތަކަށް ޙައްލެއް ހޯދުމަކީ މުހިންމު ކަމެއް ކަމުގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނީ މާހިރުން ފާހަގަކުރެއެވެ.
މި ހާދިސާއިން އަލިއަޅުވާލެވެނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ނިޒާމާއި ޤައުމީ ސިޔާދަތުގެ ދެމެދުގައި އޮންނަ ޓެންޝަނަށެވެ. އައިސީސީގެ ބާރުތަކާއި އިޚްތިޞާޞްތަކާ ގުޅޭގޮތުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގެ މެދުގައި ދެބަސްވުންތަކެއް އުފެދިފައިވާކަން މި ހާދިސާއިން ހާމަވެގެންދެއެވެ.
މި މައްސަލައިގައި ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި ހިނގާނެ ކަންތައްތަކަށް ބަލާއިރު، އެމެރިކާއާއި އައިސީސީގެ ދެމެދުގައި އިތުރު ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމަށް ސިޔާސީ ތަޙްލީލުވެރިން ލަފާކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ދެފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ޑިޕްލޮމެޓިކް މަޝްވަރާތަކެއް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަކީ މި މައްސަލައަށް ޙައްލެއް ހޯދުމަށް އެޅިދާނެ މެޅިދާނެ މުހިންމު ފިޔަވަޅެއް ކަމުގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގުޅުންތަކުގެ މާހިރުން ދެކެއެވެ.
މީގެ އިތުރުން، މި ހާދިސާއާ ގުޅިގެން އެހެން ޤައުމުތަކުން އަޅާ ފިޔަވަޅުތަކަށާއި، އދ. ފަދަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމްޢިއްޔާތަކުން ނެރޭ ބަޔާންތަކަށް ސަމާލުކަން ދޭންޖެހެއެވެ. މި މައްސަލައިގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި އެއްބާރުލުން ވަރަށް މުހިންމެވެ.
މި ހާދިސާއަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނީ ނިޒާމުގެ ބާރުވެރިކަމާއި ޤައުމުތަކުގެ ސިޔާދަތީ ޙައްޤުތަކުގެ ދެމެދުގައި އޮންނަ ނާޒުކު ގުޅުމަށް އަލިއަޅުވާލާ ކަމެކެވެ. މި މައްސަލައިގައި ހުރިހާ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތަކަށް ރައްކާތެރިވާ ގޮތަށް، ޑިޕްލޮމެޓިކް މަގުން ޙައްލެއް ހޯދުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ.
